Koksartroz, içlerindeki dokuların yapısındaki değişikliklerin neden olduğu kalça eklemlerinin bir hastalığıdır. Hastalığın başka bir adı vardır - kalça ekleminin artrozu veya osteoartrit.
Koksartroz, eklemin kıkırdak dokusundaki değişikliklerin neden olduğu karmaşık bir dejeneratif hastalıktır. İnsan iskeletinin oluşumu tamamlandıktan sonra kıkırdak dokusu eski haline getirilemez, bu nedenle ona verilecek herhangi bir hasar, dokunun gelecekteki durumunu etkiler. Kıkırdağın durumu, dokuları yağlama işlevini yerine getiren eklem sıvısından da etkilenir. Yetersiz yağlama ve artan sürtünme nedeniyle eklem kıkırdağı incelir ve sonunda tamamen aşınır. Kıkırdak eksikliği kemiklerin yüzeyindeki yükün artmasına neden olur, kemikler arasında sürtünme meydana gelir ve bu da şekil ve konumlarının değişmesine neden olarak ağrının ortaya çıkmasına neden olur.
Çoğu zaman, yaşlılık çağındaki insanlar koksartrozdan muzdariptir, çünkü bu zamana kadar kıkırdak dokusunun işlevleri kaybolmuştur.
Koksartroz türleri
Tıpta birincil ve ikincil koksartroz ayırt edilir.
Birincil durumda, hastalığın nedenleri belirsizdir.
İkincil koksartrozun gelişimi aşağıdaki nedenlerden etkilenir:
- çeşitli yaralanmalar ve kırıklar almak;
- kalça eklemindeki doğuştan kusurlar (doğuştan kalça çıkığı);
- kalça bölgesinde inflamatuar süreçlerin varlığı;
- romatoid artrit (eklem kıkırdağını tahrip eden bir bağ dokusu hastalığı);
- femur başının aseptik nekrozu (femur başının ölümü).
Koksartrozun aşamaları
Tıbbi uygulamada koksartrozun 4 aşaması vardır:
Aşama 1
Eklemde periyodik ağrının ortaya çıkmasıyla karakterize edilir. Ağrı, dinlenme halinden sonra hareket etmeye başladığınızda ortaya çıkar, ancak güçlü aktiviteye devam etme sürecinde ortadan kaybolur. Sakin bir durumda ağrı görünmez. Eklem hareketliliği bozulmaz. Röntgende küçük kemik büyümeleri ve eklem aralığında hafif bir daralma görülür.
Aşama 2
Orta derecede fiziksel aktivite sırasında ve dinlenme sırasında ağrının ortaya çıkması. Uzun süreli yürüyüş sırasında topallığın ortaya çıkması. Ağrı dizde veya alt sırtta ortaya çıkabilir. Röntgen şunları gösterir: femur başının şeklindeki değişiklikler, düzensiz kemik konturu, kemik boynunun kalınlaşması, kemik dokusunda belirgin büyüme, eklem aralığının 2 kat daralması.
Aşama 3
Hem aktif hem de sakin bir durumda, fiziksel aktiviteden bağımsız olarak sürekli ağrı meydana gelir. Ağrı uykusuzluğa neden olabilir. Sınırlı eklem hareketliliği nedeniyle kişi destekle yürümek zorunda kalır. X-ışını, kemiğin boynunun genişliğinde önemli bir artış ve norm ile karşılaştırıldığında uzunluğunda bir azalma ve femur başının deformasyonunu ortaya koymaktadır. Eklem alanı pratikte yoktur. Fiziksel kondisyon ciddi şekilde sınırlıdır. Hasta engelli olarak tanınabilir.
Aşama 4
Hasta istirahatte dayanılmaz ağrı hisseder. Herhangi bir hareket aşırı ağrıya neden olur, hasta destekle (koltuk değneği, baston) hareket edemez. Koksartrozu tedavi etmenin tek yöntemi cerrahidir.
Koksartrozun nedenleri
Koksartrozun görünümü birçok nedenden etkilenir, ancak en önemlisi kalça bölgesinde kan dolaşımının bozulmasıdır. Uygunsuz kan dolaşımı nedeniyle eklemlerdeki metabolizma yavaşlar ve bu da bacak kaslarının kademeli olarak atrofisine yol açar.
Koksartrozun diğer nedenleri şunlardır:
- hareketsiz yaşam tarzı;
- hastada ağrıya neden olmayan mikrotravmalar;
- endokrin bozuklukları;
- yaşa bağlı olarak eklem yüzeylerinde meydana gelen değişiklikler;
- eklemlerde artan yük (çoğunlukla sporcularda bulunur);
- eklemlerde inflamatuar ve enfeksiyöz süreçler;
- ayak (düz ayak) ve omurga (skolyoz) patolojileri;
- obezite (aşırı kilo nedeniyle eklemde artan yük) ve diğer nedenler.
Tüm organizmanın sağlık durumu dikkate alınarak, belirli bir hasta için hastalığın kesin nedenleri belirlenir.
Koksartroz belirtileri
Kosartroz, 40 yaşından sonra erkekleri ve kadınları etkiler. Kadınlar daha acı verici semptomlar yaşarlar.
Koksartroz belirtileri şunlardır:
- kalça ekleminde ağrı (periyodik olarak ortaya çıkar ve doğası gereği ağrır);
- düzensiz, belirsiz yürüyüş (topallama);
- eklemde bir çatırtının ortaya çıkması;
- yaralı bacağın hareketliliği sınırlıdır (ilk aşamada hareketlerde ağırlık ve sertlik, yorgunluk ve genel halsizlik hissedilir);
- uyluk kası atrofisinin görünümü (kasların hacmi ve tonu değişir, dizde ağrıya neden olur).
Koksartroz tanısı
Koksartroz tanısını belirlemek için tanı prosedürlerinden geçmek gerekir:
- hastanın bir uzman tarafından muayenesi;
- Genel ve biyokimyasal kan testlerinin yapılması (inflamatuar süreçleri tanımlamamıza ve artriti artrozdan ayırmamıza olanak tanır);
- röntgen (kemik dokusundaki hasarı ve değişiklikleri tespit etmek için kullanılır);
- Eklemin manyetik rezonans görüntülemesi (kıkırdak dokusundaki küçük değişiklikleri tespit eder).
Koksartroz tedavisi
Hastalığı tedavi etmek için uzmanlar tıbbi prosedürler ve ilaçlar kullanır.
Koksartroz için tedavi yöntemleri şunları içerir:
- terapötik egzersizler ve masaj;
- fizyoterapi;
- ozon tedavisi;
- kriyoterapi;
- ilaçlarla tedavi;
- cerrahi tedavi vb.
Uzmanlaşmış kliniklerde, yaşı, eşlik eden hastalıkları ve koksartrozun evresi dikkate alınarak her hasta için koksartroz için bireysel bir tedavi programı seçilir. Bireysel yaklaşım hastanın mümkün olan en kısa sürede iyileşmesine katkıda bulunur.
Terapötik jimnastik ve masaj
Jimnastik kasları güçlendirmeye ve kan dolaşımını iyileştirmeye yardımcı olur. Sabah egzersizleri sadece uykudan sonra vücudu uyandırmakla kalmaz, aynı zamanda eklemin alt kısımlarından sinovyal sıvıyı da yükseltir. Sinoviyal sıvı, kıkırdak dokusunu gerekli besinlerle yağlar ve bu da kıkırdağın gün boyunca strese karşı direncini artırır.
Ancak koksartroz için fiziksel egzersizler akıllıca seçilmelidir. Çok ani ve kuvvetli hareketler şiddetli ağrıya neden olabilir ve eklemin yaralanmasına neden olabilir. Yüzmek kasların güçlenmesine yardımcı olduğu, eklem üzerindeki stresi azalttığı ve yaralanmalara neden olmadığı için havuza gidilmesi tavsiye edilir.
Koksartroz için masaj çok etkili ve güvenli bir yöntemdir. Kan dolaşımını iyileştirir, kasları güçlendirir, ağrılı spazmları, şişliği ve kas gerginliğini hafifletir. Kalça eklemi, bel ve sırt masajı sırasında, sinovyal sıvının kıkırdak boyunca dağılması nedeniyle kaslar gevşer.
Fizyoterapi
Fizyoterapi çeşitli yöntemleri birleştirir:
- elektroterapi;
- UHF tedavisi;
- ultrason tedavisi;
- lazer tedavisi;
- parafin tedavisi vb.
Tüm bu prosedürler kan dolaşımını iyileştirmeyi, spazmları ve iltihapları gidermeyi amaçlamaktadır, bunun nedeni kalça eklemine erişimin sınırlı olmasıdır.
İlaçlarla tedavi
Koksartroz tedavisinde çeşitli işlevleri yerine getiren birçok ilaç vardır:
- Topikal ilaçlar (merhemler, kompresler, losyonlar). Reklamların etkisi altında çoğu hasta, çeşitli merhem ve kremlerle tedavinin en etkili yol olduğunu düşünmektedir. Ancak bu bir yanılgıdır çünkü bu tür ilaçların iyileştirici özelliği derin konumu nedeniyle kalça eklemine ulaşamamaktadır. Yalnızca geçici olarak kan dolaşımını iyileştirmeye ve spazmları hafifletmeye yardımcı olurlar. Koksartrozun nedenleri ortadan kaldırılmaz ve hastalık yavaş yavaş daha karmaşık bir aşamaya doğru gelişmeye devam eder.
- Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar. Enflamatuar süreçleri ortadan kaldırmak, şişliği ve ağrıyı hafifletmek için kullanılırlar. Steroid olmayan ilaçların uzun süreli kullanımı sonucunda iç organları olumsuz etkileyen yan etkiler (gastrit) ortaya çıkar. Bu ilaçlar normal eklem fonksiyonu için gerekli olan kıkırdak dokusunu onarmaz.
- Kas gevşeticiler (kasları gevşeten ilaçlar). Kan dolaşımını iyileştirin ve eklem çevresindeki kas gerginliğini azaltın. İlaçların etkisi geçicidir, eklem fonksiyonları düzelmez.
- Hormonal steroid ilaçlar. Eklem içi hormonal enjeksiyonlar, örneğin femur tendonlarının iltihaplanması durumunda eşlik eden hastalıklara yardımcı olur. Yan etkileri ve kısa süreli tedavi edici etkileri vardır.
- Vazodilatörler. Kan damarlarının düz kaslarını gevşetmek, aralarındaki lümeni genişletmek, küçük damarlardaki ağrıyı hafifletmek, gece ağrısını gidermek için kullanılırlar. Vazodilatörler ayrıca eklem dolaşımını iyileştirir ve kıkırdak dokusunun ihtiyaç duyduğu besin maddelerinin sağlanmasına yardımcı olur. Doğru kullanıldığında vazodilatör ilaçlar önemli bir terapötik etki sağlar. Ancak tedavinin etkinliği, ilaçların bireysel tolere edilebilirliğinden etkilenir.
- Kondroprotektörler (kıkırdak onarımını sağlayan ilaçlar). Kıkırdak dokusunun restorasyonunu etkiledikleri ve onu gerekli maddelerle besledikleri için en etkili modern ilaçlardır. Kondroprotektörlerin düzenli kullanımıyla koksartroz gelişimini durdurmak mümkündür. Zamanla olumlu bir sonuç ortaya çıkar ve ilacı aldıktan sonra kıkırdak restorasyon süreci devam edecektir.
Koksartrozun cerrahi tedavisi
Kıkırdak dokusunun önemli ölçüde tahrip olması, restorasyonunun imkansızlığı ve eklemlerin hareketsizliği durumunda cerrahi müdahaleye başvurulur. Bazı durumlarda ameliyat, kişinin ağrısız yürüme yeteneğini yeniden kazanmanın mümkün olan tek yoludur.
Endoprotez, etkilenen eklemin çıkarılması ve yerine yapay bir analog olan endoprotezin yerleştirilmesi işlemidir. Endoprotezin şekli gerçek bir eklemi andırır, eklemin tüm işlevlerini yerine getirir ve yürüme, koşma vb. sırasındaki ağır yüklere dayanabilir.
Endoprotez servis ömrü
Her şey gibi endoprotezin de kendi kullanım ömrü vardır. Endoprotezin aşınması yüke ve hareketliliğe bağlıdır. Aşırı kilo, yükü önemli ölçüde artırır ve protezin kullanım ömrü yaklaşık 10 yıl olacaktır. Orta derecede yük ve hareketlilik ile endoprotez yaklaşık 15 yıl sürecektir. Kullanım ömrü 20-25 yıl olan protez modelleri de bulunmaktadır ancak bunların en büyük dezavantajı yüksek maliyetleridir.
Endoprotez aşındıktan sonra yerine ikinci bir ameliyat yapılması gerekir. Ancak zamanla kalça kemiğinin incelmesi ve protezin sabitlenmesi sorununun ortaya çıkması nedeniyle protez değişimi zorlaşır. Bu nedenle tekrarlanan endoprotezlerden kaçınmak için konservatif tedavi yöntemlerinin mümkün olduğu kadar uzun süre kullanılması gerekir.
Kalça protezinin risklerinden bahsetmeye değer; ameliyat sonrası ölüm oranı %1-2'dir.
Endoprotez sonrası rehabilitasyon
Eklem protezi ameliyatı oldukça karmaşıktır ve kaybedilen hareketliliğin yeniden sağlanması zaman alacaktır. İyileşme dönemi vücudu güçlendiren yöntemleri içerir: masaj, jimnastik ve nefes egzersizleri. Vücudun tüm değişikliklere alışması için yüklerin hacmi ve karmaşıklığı kademeli olarak artırılmalıdır.
Sağlıklı beslenmek iyileşme sürecini de hızlandırır. Özellikleri kıkırdak dokusunun restorasyonuna katkıda bulunduğundan, fosfor ve fosfolipidler açısından zengin gıdaların diyete dahil edilmesi önerilir.
Rehabilitasyon süresi yaklaşık 6 ay sürer. Hasta 5 ila 10 gün kadar hastanede gözlem altında tutulur. Daha sonra kalça kaslarını güçlendirmeye yönelik bir dizi rehabilitasyon önlemi gerçekleştirilir. Hasta önce koltuk değnekleriyle, sonra bastonla ve en sonunda da hiçbir destek olmadan kendi başına yürümek zorunda kalacaktır.
Rehabilitasyon döneminin sonunda hasta, kaybettiği çalışma yeteneğini ve rahat yürümenin keyfini yeniden kazanır!
Koksartrozun önlenmesi
Koksartrozu önlemek için gereklidir:
- aktif bir yaşam tarzına bağlı kalın (sabah egzersizleri yapın, kısa yürüyüşler yapın);
- profesyonel olarak spor yapmayın;
- dengeli bir beslenmeyi sürdürün, çünkü bu, eklemlerde ek strese neden olan kilo alımını önlemeye yardımcı olur;
- 40 yıl sonra her 1-2 yılda bir kondroprotektör kürü alın (koksartroz veya eklem yaralanmalarına aile yatkınlığı durumunda).